นิทานชีวิตเป็นเรื่องราวที่เล่าสืบต่อกันมาหลายชั่วอายุคน มักมีตัวละครที่เป็นมนุษย์ธรรมดา ดำเนินเรื่องอยู่ในโลกแห่งความเป็นจริง สะท้อนให้เห็นถึงวิถีชีวิต ความเชื่อ ค่านิยม และวัฒนธรรมของผู้คนในแต่ละท้องถิ่น
นิทานชีวิตมีความหมายสำคัญหลายประการ ดังนี้
- สะท้อนให้เห็นถึงวิถีชีวิต ความเชื่อ ค่านิยม และวัฒนธรรม นิทานชีวิตแต่ละเรื่องมักสะท้อนให้เห็นถึงวิถีชีวิต ความเชื่อ ค่านิยม และวัฒนธรรมของผู้คนในสมัยนั้น เช่น นิทานเรื่อง “พระลอ” สะท้อนให้เห็นถึงความรักและความพลัดพราก นิทานเรื่อง “ขุนช้างขุนแผน” สะท้อนให้เห็นถึงความรัก ความโลภ ความหึงหวง และอำนาจ เป็นต้น
- สอนให้รู้จักชีวิต นิทานชีวิตมักสอนให้รู้จักชีวิต รู้จักความดี ความชั่ว ความถูกต้อง ความยุติธรรม ความอดทน ความกล้าหาญ และความเสียสละ เช่น นิทานเรื่อง “ไกรทอง” สอนให้รู้จักความกล้าหาญ ความเมตตา และความเสียสละ นิทานเรื่อง “จันทโครพ” สอนให้รู้จักความอดทน ความเพียรพยายาม และความรักแท้ เป็นต้น
- สร้างแรงบันดาลใจ นิทานชีวิตมักสร้างแรงบันดาลใจให้กับผู้คนให้ลุกขึ้นสู้กับความยากลำบาก ฝ่าฟันอุปสรรคต่างๆ และประสบความสำเร็จในชีวิต เช่น นิทานเรื่อง “พระมหาชนก” สอนให้รู้จักความอดทน ความเพียรพยายาม และไม่ยอมแพ้ต่ออุปสรรค นิทานเรื่อง “พระรถเมรี” สอนให้รู้จักความรัก ความกล้าหาญ และไม่ยอมแพ้ต่ออำนาจและความอยุติธรรม เป็นต้น
นิทานชีวิตจึงมีความสำคัญต่อสังคมมนุษย์เป็นอย่างมาก เพราะเป็นสื่อที่ช่วยให้ผู้คนเรียนรู้และเติบโตได้อย่างมีคุณภาพ
