นิทานคุณธรรม เป็นอีกหนึ่งประเภทของนิทาน ที่มีการนำเอามาสอนให้กับนักเรียนนักศึกษามากที่สุด ทั้งในช่วงระดับมัธยม จนถึงระดับอุดมศึกษา การปลูกฝังคุณธรรมยังคงเป็นเรื่องสำคัญของคนในทุกช่วงวัย การเล่านิทานแบบปกติ เล่านิทานแบบทั่วไป ยังคงเป็นเอกลักษณ์ของนิทานเสมอมาในเรื่องของการให้ข้อคิดดีดีที่ท้ายเรื่องของนิทาน นิทานคุณธรรมสอนใจ มีข้อดีสำหรับผู้ที่ได้อ่าน ผู้ที่ได้ฟัง ข้อคิดที่ซ่อนอยู่ภายในเรื่อง ซ่อนอยู่ท้ายเรื่อง เป็นคุณธรรมที่สามารถนำเอามาใช้ในชีวิตประจำวันได้เป็นอย่างดีทีเดียว
ตัวอย่างนิทานคุณธรรมสอนใจ ถูกยกขึ้นมาเล่าเพื่อให้ผู้อ่านได้ตระหนักถึงการมีคุณธรรมประจำใจ สามารถนำหลักธรรมต่างๆที่ได้มาใช้ในชีวิตประจำวันได้เป็นอย่างดี แม้จะเป็นการอ่านนิทานธรรมดาๆเรื่องหนึ่ง แต่มันสามารถที่จะขัดเกลาจิตใจของคนเราให้มีความดีฝังลึก มีจิตใต้สำนึกที่ดี
“นิทานคุณธรรมสอนใจเรื่องเศรษฐีเจ้าเล่ห์กับลูกสาวชาวนา”
“…มีชาวนาผู้ยากจนคนหนึ่ง เกิดติดหนี้สินเศรษฐีเจ้าเล่ห์ไว้จำนวนมหาศาล ในวันหนึ่งเศรษฐีก็ได้เชิญชาวนาและลูกสาวมาที่คฤหาสน์ของเขา ที่คฤหาสน์แห่งนั้น มีสวนกรวดอยู่ภายในบ้านด้วย มีก้อนกรวดสีดำ และก้อนกรวดสีขาววางปะปนกันกันไป ซึ่งก็ไม่รู้ว่าทั้งหมดนั้นมีจำนวนเท่าไหร่…การที่ชาวนาติดหนี้เศรษฐีไว้ ทำให้เศรษฐีเกิดคิดกลอุบายบางอย่างขึ้นมา เพราะได้ไปเห็นลูกสาวของชาวนา หน้าตาสะสวยสมวัย เกิดอยากได้เป็นภรรยา เมื่อมีข้อเสนอว่าถ้าให้ลูกสาวแต่งงานกับตน ก็จะยกหนี้ทั้งหมดที่มีให้ แต่ฝ่ายลูกสาวชาวนาเองก็ไม่ยอม….
เศรษฐีเจ้าเล่ห์นึกคิดกลอุบายออกได้ มองไปที่ก้อนกรวดที่พื้น มีทั้งสีดำและสีขาว เศรษฐีออกอุบายว่า จะนำก้อนกรวดก้อนสีดำหนึ่งก้อน และก้อนสีขาวหนึ่งก้อนใส่ลงในถุง ถ้าลูกสาวของชาวนา หยิบก้อนกรวดออกมาแล้วได้สีขาว ก็ไม่ต้องแต่งงานกับเศรษฐี แล้วเศรษฐีจะยกหนี้ให้ทั้งหมด แต่ถ้าหยิบขึ้นมาแล้วได้สีดำ ลูกสาวชาวนาจะต้องแต่งงานและตกเป็นเมียของเศรษฐี และเช่นกันเศรษฐีก็จะยกหนี้ให้กับชาวนาด้วย
เศรษฐีหยิบเอาก้อนกรวดลงไปในถุง ลูกสาวชาวนาเหลือบไปเห็นพอดี ว่าเศรษฐีหยิบเองก้อนกรวดลงไปในถุงเป็นสีดำทั้งสองก้อน ลูกสาวชาวนาว่าครุ่นคิดว่าจะทำอย่างไรดี ในเมื่อไม่อยากตกเป็นเมียของเศรษฐี แต่อีกหนึ่งใจ ถ้านางประจานเศรษฐีว่าโกง เกมนี้ก็จะจบ พ่อของเขาก็ยังตกเป็นหนี้เศรษฐีอีกต่อไปเรื่อยๆไม่มีสิ้นสุด ลูกสาวชาวนาเอื้อมมือลงไปหยิบก้อนกรวดในถุง แล้วตั้งใจทำให้ก้อนกรวดในมือตกไปที่พื้นทันที ที่พื้นมีก้อนกรวดมากมายทั้งสีดำและขาว ไม่สามารถรู้ได้ว่าก้อนกรวดที่ลูกสาวชาวนาหยิบไปนั้นคือก้อนกรวดสีอะไรกันแน่…ลูกสาวชาวนากล่าวว่า “ ข้าทำก้อนกรวดที่หยิบออกมาตกพื้นไปรวมกับก้อนกรวดอื่นๆที่ปะปนกันอยู่ ท่านเศรษฐีลองดูในถุงได้หรือไม่ ว่าที่เหลือเป็นก้อนกรวดสีอะไร ก็จะสามารถรู้ได้ว่าข้าหยิบก้อนกรวดสีอะไรออกมา …ก้อนกรวดที่ยังเหลือในถุงคือสีดำ ก็แสดงว่าก้อนกรวดที่ตัวข้าหยิบออกมาคือสีขาวอย่างแน่นอน ลูกสาวชาวนาได้รอดจากการเป็นเมียของเศรษฐีจอมเจ้าเล่ห์ ด้วยสติปัญญาของคนเองโดยแท้” นิทานคุณธรรมสอนใจเรื่องนี้จึงสอนให้รู้ว่า ปัญหามีไว้ให้เราแก้เสมอ ไม่ว่าจะเจอปัญหาที่มืดมนไร้ทางออกมากเพียงใด มันย่อมต้องมีทางออกเสมอ เพียงแค่เราตั้งมั่นในสติ เราก็จะมีปัญญาแก้ไขปัญหาทุกอย่างได้…
นิทานคุณธรรมสอนใจ มักแฝงไปด้วยข้อคิดเสมอ การนำเอาหลักธรรมคุณธรรมมาปรับใช้ได้ ถือว่าการอ่านนิทานได้สร้างประโยชน์อย่างที่สุดแล้ว
